Yeni bir araştırma, hava kirliliğine uzun süreli maruz kalmanın Parkinson hastalığı riskini artırabileceğini ortaya koydu. Dünya genelinde yaklaşık 10 milyon kişiyi etkileyen bu hastalık, özellikle yaşlanan nüfusa sahip ülkelerde hızla yayılıyor.
Hava Kirliliği ve Parkinson Hastalığı
Parkinson, beynin hareket kontrolünü sağlayan sinir hücrelerinde hasara yol açan, konuşma bozukluğu, titreme ve kas sertliği gibi belirtilerle kendini gösteren dejeneratif bir hastalıktır. Bilim insanları, Parkinson’un genetik ve çevresel faktörlerin birleşiminden kaynaklandığına inanıyor. Potansiyel çevresel risk faktörlerinden biri ise ince partikül madde (PM2.5) olarak öne çıkıyor.
PM2.5, kan-beyin bariyerini aşarak iltihaplanmaya ve oksidatif strese neden olabiliyor. Bu süreç, beynin bağışıklık hücrelerini aktive ederek patojenlere karşı mücadele etmesine yol açabiliyor ve Parkinson hastalığının gelişimine katkı sağlayabiliyor.
Araştırma Sonuçları: PM2.5 ve Parkinson Riski
ABD’deki Barrow Nöroloji Enstitüsü ve Mayo Clinic’ten bilim insanlarının gerçekleştirdiği çalışmada, 1998-2019 yılları arasında 5.200 kişi incelendi. Bu kişilerden 350’si Parkinson hastasıydı. Araştırmacılar, bu kişilerin son 10 yıl içindeki PM2.5 ve nitrojen dioksite maruz kalma düzeylerini inceledi.
Çalışmanın sonuçlarına göre, hava kirliliğine daha yüksek seviyede maruz kalan kişilerin Parkinson hastalığına yakalanma olasılığı %23 daha fazla. Özellikle metropol bölgelerde, yüksek kirlilik seviyelerine sahip mahallelerde yaşayan bireyler daha yüksek risk altında. Ayrıca, PM2.5’e daha fazla maruz kalan Parkinson hastalarında, diskinezi (kas spazmları) ve akinetik katılık (sertlik ve titreme) gibi hastalığın ilerlemesine dair belirtiler daha sık görülüyor.
Hava Kirliliği Azaltılabilir mi?
Mayo Clinic’ten Dr. Rodolfo Savica, hava kirliliğinin azaltılmasının sadece Parkinson riskini düşürmekle kalmayıp, aynı zamanda hastaların yaşam kalitesini de iyileştirebileceğini belirtti. Araştırmanın kıdemli yazarı, PM2.5’in yüksek olduğu bölgelerden taşınmanın Parkinson’a yakalanma riskini azaltabileceğini öne sürdü. Ancak, bu konuda daha fazla araştırmaya ihtiyaç olduğunu da vurguladı.
Avrupa’da Parkinson Vakaları Artıyor
Parkinson hastalığının küresel olarak artış gösterdiği biliniyor. Avrupa’da yapılan önceki araştırmalar, AB’nin hava kirliliği sınırlarının altındaki seviyelerde bile uzun süreli PM2.5 maruziyetinin Parkinson hastalığından ölümlere katkıda bulunduğunu gösterdi. 2021 yılında Avrupa’da 100.000 kişi başına Parkinson hasta sayısı 344’e yükseldi. Bu rakam 2000 yılında 224’tü, bu da hastalığın ciddi bir artış gösterdiğini işaret ediyor.
Gelecekteki Araştırmalar
Araştırmanın sonraki aşamaları, diğer hava kirliliği türlerinin Parkinson risklerini nasıl etkilediğini inceleyecek ve genetik faktörler ile çevresel etkiler arasındaki bağlantıyı daha derinlemesine araştırmayı hedefleyecek.
