Hamilelik sırasında geçirilen grip enfeksiyonlarının çocuklarda otizm riskini artırabileceğine dair iddialar araştırılıyor. Peki, bu durum bilimsel olarak kanıtlandı mı? Enfeksiyonların iltihaplanma yoluyla nörogelişimsel bozukluklara katkısı ne kadar önemli? İşte uzman görüşleri ve bilimsel bulgular.
Otizm ve Çevresel Faktörlerin Rolü
Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB), genetik ve çevresel faktörlerin bir kombinasyonu ile ortaya çıkan nörogelişimsel bir durumdur. Özellikle çevresel faktörlerin anne karnındaki fetüs üzerindeki etkileri, bilimsel araştırmaların odak noktası olmuştur.
Uzmanlar, hamilelik sırasında geçirilen enfeksiyonların, özellikle grip gibi yaygın viral hastalıkların, otizm gelişimi ile bağlantılı olabileceğini öne sürüyor. Ancak bu bağlantı, neden-sonuç ilişkisi olarak değil, katkıda bulunan bir faktör olarak değerlendiriliyor.
Columbia Üniversitesi Enfeksiyon ve Bağışıklık Merkezi Direktörü Dr. Ian Lipkin’in yaptığı çalışmalar, hamilelikte şiddetli grip geçiren annelerin otizm tanısı almış çocuklara sahip olma riskinin arttığını gösteriyor. Ancak bu riskin, virüsün kendisinden çok, annenin bağışıklık sisteminin oluşturduğu tepkiyle ilişkili olduğu düşünülüyor.
Hamilelikte Grip: Risk Nasıl Artıyor?
Dr. Lipkin, hamilelik sırasında annenin bağışıklık sisteminin enfeksiyona verdiği tepkinin, iltihaplanmaya yol açarak fetüs üzerinde olumsuz etkiler yaratabileceğini belirtiyor. Araştırmalar, bu bağışıklık tepkisinin özellikle sitokin adı verilen inflamatuar proteinlerin seviyelerini artırarak fetüsün beyin gelişimini etkileyebileceğini gösteriyor.
Cold Spring Harbor Laboratuvarı’nda yapılan bir başka çalışma, fare modelleri üzerinden bu mekanizmayı daha ayrıntılı şekilde incelemiştir. Araştırma, hamile farelerin enfeksiyona maruz kaldığında, erkek embriyoların gelişimsel eksiklikler yaşama olasılığının daha yüksek olduğunu ortaya koydu. Bu durum, insanlarda da erkek çocuklarda otizm görülme oranlarının daha yüksek olmasıyla paralellik taşıyor.
Dr. Irene Sanchez Martin, enfeksiyonların nörogelişimsel bozukluklarla ilişkili olduğunu ve otizm riskine katkıda bulunabileceğini belirterek şunları söylüyor:
“Bir farenin otizmli olduğunu söyleyemeyiz, ancak otizmle ilişkilendirilebilecek davranışsal anomaliler gösterebilirler. Bu da enfeksiyonun nörogelişim üzerindeki etkisini anlamamız için bir ipucu sunar.”
İltihaplanma: Enfeksiyonun Ardındaki Tehlike
Bilim insanlarına göre, enfeksiyonun kendisinden ziyade, annenin bağışıklık sisteminin enfeksiyona verdiği yanıt, otizmle ilişkili olabilecek riskleri artırıyor. Bu durum, annenin bağışıklık sisteminde oluşan sitokinlerin plasentayı etkileyerek fetüsün beyin gelişiminde sorunlara yol açmasından kaynaklanıyor olabilir.
Dr. Lipkin, bu süreci şu şekilde açıklıyor:
“Bunun, spesifik bir bulaşıcı ajanla değil, annenin bağışıklık tepkisiyle bağlantılı olduğunu düşünüyoruz. Bu yüzden hamile kadınlara enfeksiyondan korunmaları gerektiğini hatırlatıyoruz.”
Hamilelikte Enfeksiyondan Korunmanın Önemi
Grip gibi enfeksiyonlar, bağışıklık sisteminde stres yaratabilir. Uzmanlar, hamilelik sırasında gripten korunmanın, bu tür potansiyel riskleri azaltmada kritik önem taşıdığını vurguluyor. Grip aşısı gibi önlemler, hem annenin hem de bebeğin sağlığını koruma adına öneriliyor.
Ayrıca, hamile kadınlara şunlar öneriliyor:
- Grip sezonunda kalabalık ortamlardan kaçının.
- Bağışıklık sistemini desteklemek için dengeli beslenin ve yeterli uyuyun.
- Grip belirtileri ortaya çıktığında doktorunuza başvurun.
Araştırmalar Ne Söylüyor?
Hamilelik sırasında geçirilen enfeksiyonların otizmle ilişkilendirilmesine dair mevcut araştırmalar umut verici olsa da, henüz kesin bir neden-sonuç ilişkisi kurulmuş değil.
Dr. Sanchez Martin’e göre, bu konuda daha fazla çalışma yapılması gerekiyor:
“Hayvan modelleri bize mekanizmaları anlamamızda önemli ipuçları sunuyor, ancak insanlarda bu sonuçların nasıl geçerli olacağını netleştirmek için daha fazla araştırma yapmalıyız.”
Grip ve Otizm İlişkisi Üzerine Düşünceler
Hamilelikte geçirilen grip gibi enfeksiyonların otizm riskine katkıda bulunabileceği fikri, iltihaplanmanın fetüs üzerindeki etkisi ile destekleniyor. Ancak bu risk, tek başına bir belirleyici değil. Genetik faktörler, çevresel etkilerle birleşerek otizm gelişiminde daha geniş bir resim sunuyor.
Hamilelikte enfeksiyonlardan korunmak ve bağışıklık sistemini güçlendirmek, sadece otizm riskini değil, genel sağlık risklerini de azaltmak için önemli bir adım.
