ABD Merkezi İstihbarat Teşkilatı (CIA), COVID-19 salgınına neden olan SARS-CoV-2 virüsünün Çin’in Wuhan kentindeki bir laboratuvardan sızmış olma ihtimalinin daha yüksek olduğunu belirten bir değerlendirme raporunu kamuoyuna sundu. Trump tarafından atanan yeni CIA direktörü John Ratcliffe’in emriyle gizliliği kaldırılan belgeler, virüsün kökenine ilişkin yıllardır süren tartışmaları yeniden alevlendirdi.
CIA’nin raporuna göre, virüsün laboratuvardan sızma ihtimali güçlü olsa da, bu sonuca “düşük güvenle” ulaşıldığı ifade edildi. Rapor, önceki ABD yönetimi tarafından başlatılan araştırmalarla benzer sonuçlara ulaşırken, konuya dair kesin bir kanıt sunulamıyor.
CIA Raporunun Temel Bulguları
Rapora göre, virüsün doğal yollarla yayılmış olabileceği ihtimali tamamen dışlanmazken, laboratuvar sızıntısı senaryosu bilimsel verilere dayanarak daha olası görülüyor.
Değerlendirmenin dayandığı veriler şunlar:
- Wuhan’daki viroloji laboratuvarlarının güvenlik protokollerinin analizleri,
- COVID-19’un ilk vakalarının Wuhan’daki bir hayvan pazarında ortaya çıkışı,
- Virüsün genetik özellikleri ve yayılma biçimine ilişkin bilimsel çalışmalar.
Ancak rapor, virüsün kaynağı konusunda kesin bir sonuca ulaşmanın zor olduğunu ve Çin’in iş birliği eksikliği nedeniyle “sorunun tam olarak çözülemeyebileceğini” belirtiyor.
Biden ve Trump Yönetimi Arasındaki Farklı Yaklaşımlar
Raporda yer alan bilgiler, Biden yönetimi ve eski CIA Direktörü William Burns’ün talebi üzerine hazırlanmıştı. Ancak Ratcliffe, göreve geldikten sonra belgenin gizliliğini kaldırarak kamuoyuna açıklama kararını onayladı.
Ratcliffe, daha önce yaptığı açıklamalarda, “Laboratuvar sızıntısı, bilim, istihbarat ve sağduyu tarafından desteklenen tek teoridir” diyerek konuya olan yaklaşımını net bir şekilde ortaya koymuştu.
Biden yönetimi ise daha temkinli bir yaklaşım sergileyerek, COVID-19’un kökenine ilişkin kesin kanıtlar bulunmadığını ve farklı olasılıkların masada olduğunu vurgulamıştı.
Çin’in Tepkisi: “Komplo Teorilerinden Uzak Durun”
CIA’nin raporuna Çin’den sert tepki geldi. Çin’in ABD Büyükelçiliği sözcüsü Liu Pengyu, raporun “hiçbir güvenilirliği olmadığını” belirterek, “Virüsün kökeninin siyasallaştırılmasına karşıyız ve herkesin bilime saygı göstermesini bekliyoruz” dedi.
Çin hükümeti daha önce de laboratuvar sızıntısı iddialarını “siyasi ve faydasız” bulduğunu açıklamıştı.
ABD İstihbarat Kurumları Fikir Ayrılığında
COVID-19’un kökenine dair uzun süredir devam eden tartışmalarda, farklı ABD istihbarat kurumları farklı sonuçlara varıyor.
- 2023’te FBI ve ABD Enerji Bakanlığı, laboratuvar sızıntısı teorisini “en olası açıklama” olarak değerlendirmişti.
- CIA ise uzun süre tarafsız kalmasına rağmen, son raporunda bu ihtimalin daha güçlü olduğu sonucuna vardı.
- Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise laboratuvar sızıntısı teorisinin tamamen göz ardı edilmemesi gerektiğini, ancak virüsün doğal yollarla yayılmış olabileceğinin daha güçlü bir ihtimal olduğunu belirtiyor.
Bu çelişkili raporlar, konunun bilimsel ve siyasi yönleriyle birlikte ele alınmasını zorunlu kılıyor.
COVID-19’un Kökenine İlişkin Devam Eden Tartışmalar
Virüsün kaynağına dair tartışmalar devam ederken, bilim insanları virüsün yarasalardan insanlara doğal yollarla geçtiği hipotezinin hala en güçlü seçeneklerden biri olduğunu savunuyor.
Ancak bazı araştırmalar, Wuhan Viroloji Enstitüsü’nde yapılan çalışmalarda virüsün laboratuvar ortamında araştırılmış olabileceğine dair ipuçları bulduklarını belirtiyor.
Daha önce 2023 yılında hazırlanan raporlar, virüsün misk kedileri veya bambu fareleri gibi hayvanlarla temas sonucu yayılmış olabileceği ihtimalini öne sürmüştü.
Gelecekte Ne Olacak?
CIA, değerlendirmesini değiştirebilecek yeni bilgileri incelemeye devam edeceğini belirtti. Uzmanlar, virüsün kökenine dair kesin bir yanıtın bulunmasının yıllar alabileceğini ve küresel iş birliği olmadan bu konunun tam olarak açıklığa kavuşturulmasının zor olacağını ifade ediyor.
Önümüzdeki süreçte, virüsün kökenini anlamaya yönelik daha fazla uluslararası araştırma yapılması ve daha şeffaf bir iş birliği sağlanması bekleniyor.