Sağlık Bakanlığı, Türkiye genelinde 2024’ün başından bu yana altı kişide Batı Nil virüsünün tespit edildiğini açıkladı. Bu durum, sivrisinek kaynaklı bu hastalığın yayılmasıyla ilgili endişeleri artırdı. Peki, Batı Nil virüsü nedir ve nasıl bulaşır?
Batı Nil Virüsü Nedir?
Batı Nil virüsü, ilk kez 1937’de Uganda’nın Batı Nil bölgesinde tespit edilen bir RNA virüsüdür. O zamandan beri Afrika, Akdeniz ve Avrupa’nın bazı bölgelerinde salgınlara neden olmuş ve 1999’da New York’ta da görülmeye başlanmıştır. Virüs, Flavivirus cinsine aittir ve zika, dang ve sarı humma gibi diğer virüslerle aynı aileye mensuptur.
Batı Nil Virüsü Nasıl Bulaşır?
Batı Nil virüsü, çoğunlukla “culex” adı verilen sivrisinek türlerinin ısırıkları yoluyla insanlara bulaşır. Sivrisinekler, enfekte olmuş kuşlardan beslenir ve daha sonra virüsü insanlara, atlara ve diğer memelilere taşıyabilir. Nadiren de olsa, virüs enfekte enjektörler, kan nakli, organ nakli veya emzirme yoluyla da bulaşabilir.
Belirtileri Nelerdir?
Batı Nil virüsü enfeksiyonlarının çoğu hafif seyreder ve grip benzeri semptomlara neden olur. Ateş, baş ağrısı, vücut ağrıları, kusma, ishal ve döküntüler en yaygın belirtiler arasındadır. Çoğu kişi, tedavi olmadan iyileşir ve enfeksiyon tespit edilmeden atlatılabilir. Ancak, enfeksiyonun beyne ve sinir sistemine saldırdığı vakalarda, menenjit, ensefalit veya çocuk felci benzeri sendromlar görülebilir. Bu tür vakalar “Batı Nil nöroinvaziv hastalığı” olarak adlandırılır ve bu vakaların yaklaşık %10’u ölümle sonuçlanır.
Batı Nil Virüsüne Karşı Tedavi ve Aşı Durumu
Bilim insanları yıllar içinde Batı Nil virüsüne karşı çeşitli aşılar geliştirmiş olsa da, insanlarda kullanıma sunulmuş bir aşı henüz bulunmamaktadır. Bazı aşı adayları insan deneylerinin ikinci aşamasına kadar ilerlemiş, ancak ABD Gıda ve İlaç Dairesi’nden (FDA) onay alamamıştır. Ayrıca, pandemi sırasında COVID-19’a karşı kullanılan “monoklonal antikor” tedavileri de Batı Nil virüsü için geliştirilmeye çalışılmaktadır. Ancak bu alanda da henüz başarılı bir tedavi bulunamamıştır.
Batı Nil Virüsünden Korunma Yolları
Batı Nil virüsünden korunmanın en etkili yolu sivrisinek ısırıklarını önlemektir. Colorado Üniversitesi’nden Epidemiyoloji Profesörü Daniel Pastula, sivrisineklerin aktif olduğu bölgelerde böcek kovucular kullanmayı veya vücudu örten kıyafetler giymeyi öneriyor. Ayrıca, alacakaranlık ile şafak vakti arasında dışarıda olmaktan kaçınmak da önemlidir, çünkü bu zaman dilimi sivrisineklerin en aktif olduğu dönemdir.
CDC, aşağıdaki aktif maddelerden birini içeren bir böcek kovucu kullanmayı öneriyor:
- DEET
- Pikaridin
- Limon okaliptüs yağı
- IR3535
- Para-mentan-diol (PMD)
- 2-undekanon
Mevsimsel Bir Hastalık mı?
Batı Nil virüsü, genellikle mevsimsel bir enfeksiyon olarak kabul edilir. Kuzey Amerika’da, virüsün insanlara bulaşması en çok Temmuz ve Eylül ayları arasında görülür. Bu dönem, sivrisineklerin enfekte kuşlarla beslendiği ve virüsü insanlara bulaştırdığı zamandır.
Bu Yıl Neden Daha Fazla Tartışılıyor?
Bu yıl, Batı Nil virüsünün yayılması her zamankinden daha erken başladı. Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi’ne göre, 2024’te Avrupa’da 9 ülkede Batı Nil virüsü vakaları bildirilmiş ve bu hastalıktan dolayı 8 kişi hayatını kaybetmiştir. Özellikle Yunanistan, İtalya ve İspanya’da vakalar artış göstermiştir.
ABD’de de virüs 19 eyalette tespit edilmiş olup, uzmanlar bu yıl rekor sayıda enfeksiyon beklemektedir.
